شناخت مهم‌ترین تغییر در مؤلفه‌های کمّی و کیفی پوشش گیاهی بر اثر قرق مراتع دشت کالپوش با استفاده از آنالیز چندمتغیره

با توجه به اهمیت تغییرات پوشش گیاهی و آگاهی از روند تخریب یا بهبود آن در برنامه‏ریزی و اعمال مدیریت صحیح بهره‏برداری از اراضی، این مطالعه به ‏منظور بررسی اثر چرا بر مؤلفه‏های کمّی و کیفی پوشش گیاهی (شامل شکلِ زیستی، فرم رویشی، کلاس خوش‌خوراکی، خانواده‏های گیاهی، و تنوع گونه‏ای) و شناخت مهم‌ترین آن‌ها از لحاظ تغییرپذیری در دو منطقة قرق و چراشده در دشت کالپوش واقع در استان گلستان انجام گرفته است. بدین منظور، در هر دو منطقه با استفاده از 78 پلات یک مترمربعی به روش سیستماتیک- تصادفی نمونه‌برداری شد. برای مقایسة مؤلفه‏های کمّی و کیفی پوشش گیاهی در دو منطقة قرق و چرا از آزمون تی‌- استیودنت و برای تعیین تغییرپذیرترین مؤلفه‏ها در اثر اعمال مدیریت‏های چرایی از تجزیة مؤلفه‏های اصلی (PCA) با استفاده از نرم‏افزار SPSS بهره‏گیری شد. بر اساس مطالعة پوشش‏ گیاهی در منطقه، 13 گونه به خانوادة Asteraceae و 10 گونه به خانوادة Poaceae تعلق دارد و نیز 69 گونة علفی، 13 گونة گراس، و 5 گونة بوته‏ای و درختچه‏ای وجود دارد. نتایج آزمون تی‌- استیودنت نشا‌ن‌دهندة افزایش تراکم نسبی تروفیت، گیاهان کلاس I و کاهش کریپتوفیت، کلاس خوش‌خوراکی III در سایت قرق نسبت به سایت چراشده است. همچنین، نتایج حاکی از آن است که چرا سبب افزایش تاج پوشش نسبی بوته و کامفیت و کاهش فورب و تروفیت در منطقه شده است. مقایسة تراکم و تاج ‏پوشش نسبی گونه‏های گیاهی در منطقة قرق و چراشده حاکی از اثرگذاری نسبتاً خوب حفاظت در ترمیم و بهبود ترکیب، افزایش تراکم، و تنوع گونه‏ای است. نتایج تجزیة مؤلفه‏های اصلی نیز نشان داد که از بین مؤلفه‏های مختلف بیشترین تغییر بر اثر قرق در محور اصلی اول مربوط به فورب، همی کریپتوفیت، تروفیت، و خانواده‏های گیاهی Appiacea و Brassicacea در جهت مثبت و میزان بوته‏ها در جهت منفی بوده است. در مؤلفة دوم خانواده‏های گیاهی Asteracea و Papaveracea نیز بیشترین تغییر افزایشی را به خود اختصاص دادند.